Deze vertaling uit 1885 is van Julius de Geyter. Uit zijn inleiding:
"Reinaart de Vos, dat meesterstuk onzer Letterkunde, bestaat uit twee deelen: het eene, dat men gewoonlijk het eerste boek noemt, is omtrent den jare 1250 in Vlaanderen geschreven door een man van genie; het zoogenaamde tweede boek, ongeveer 150 jaren later waarschijnlijk ook door een Vlaming opgesteld, is nauwelijks het werk van een man van talent. De eerste onzer beide dichters, zooals d'eposschrijvers immer deden, had al d'avonturen van zijnen held bijeengezameld, er met een meesterhand de grondstof uitgegrepen, en ze tot een kunstjuweel verwerkt. Naar zijn eigen oordeel, was zijn gedicht gansch de geschiedenis van Reinaart, wat er dan ook over dezen nog meer was geschreven of in den mond des volks voortleefde.
Onze tweede schrijver, anderhalv' eeuw nadien, heeft nu juist dat overtollig geoordeelde ook te boek gesteld, en begin en slot van zijns voorgangers meesterstuk veranderd, om er zijn vervolg min of meer passend te kunnen aansluiten."
Deze vertaling omvat alleen het zogenaamde "eerste boek".
By : Unknown, translated by Julius de Geyter (1830 - 1905)
|
Tijdens de hofdag van koning Nobel verschijnen alle dieren, behalve Reynaert de vos. Verschillende dieren doen hun beklag over de schurkenstreken van Reynaert: Isengrijn zegt dat hij de wolvin Hersinde heeft verkracht, de hond Courtois beschuldigt hem van diefstal en Pancer de bever getuigt over een moordaanslag op Cuwaert de haas en schending van de koningsvrede. Grimbeert de das, een neef van Reynaert, is de enige aan het hof die Reynaert verdedigt. Dan draagt de haan Cantecleer het lijk van de door Reynaert gedode hen Coppe aan. Koning Nobel besluit daarop om de vos voor het hof te dagen.
Reynaert lokt Bruun de Beer, die als eerste wordt gestuurd om hem te halen, in een val. Reynaert vertelt Bruun dat er honing zit in een opengespleten boom op het erf van Lamfreit de timmerman. Reynaert slaat de wiggen uit de boom en de beer komt hierdoor vast te zitten, waarna de dorpelingen hem vreselijk aftuigen. De beer weet uiteindelijk te ontkomen via de rivier en komt zwaar toegetakeld terug in het hof. Vervolgens gaat Tybeert de Kater als tweede op pad om Reynaert te ontbieden, maar ook hij wordt te grazen genomen. Reynaert spiegelt Tybeert vette muizen voor en weet hem in een strik te jagen in de schuur van de pastoor. Tybeert wordt afgerost en schiet er een oog bij in. In doodsangst valt hij het geslachtsdeel van de pastoor aan, tot ontzetting van diens vrouw Julocke. Na de terugkeer van Tybeert aan het hof geeft Grimbeert zich als derde op om zijn geliefde oom naar het hof te brengen. Door Reynaert diets te maken dat hij bij verstek zal worden berecht als hij nu niet zou opdagen, krijgt hij hem mee. Onderweg doet Reynaert het verhaal van zijn misdaden bij wijze van geïmproviseerde biecht. Nauwelijks heeft hij de absolutie ontvangen en veertig slagen met een twijg ter boetedoening, of hij kijkt alweer likkebaardend naar de hoenders van een nonnenklooster. Maar dan komen ze aan het hof en blijkt de derde indaging dus de goede (middeleeuwse getallensymboliek).
Met een nieuwe list probeert Reynaert zijn veroordeling te ontlopen. Hij vertelt over zijn jeugdjaren en hoe hij vroeger heel onschuldig met kippen speelde, tot hij er per ongeluk een doodbeet en verzot raakte op de smaak van bloed. Koning Nobel en de zijnen laten zich echter niet vermurwen en de grote baronnen veroordelen hem ter dood. Grimbeert en andere medestanders gaan weg omdat ze geen getuige willen zijn van de executie. Nadat ook zijn vijanden vertrokken zijn om een galg op te richten, vraagt de Reynaert of hij zijn zonden mag opbiechten, zodat na zijn terechtstelling geen onschuldigen voor hem zouden boeten. Hij krijgt toestemming en hangt een verhaal op, waarin hij na een tijdje laat vallen dat hij over een gestolen schat beschikt en dat hij door die diefstal een complot tegen de koning heeft verijdeld. Nu heeft hij de aandacht vast, maar omdat hij als gereputeerde leugenaar over weinig geloofwaardigheid beschikt, gaat hij zijn eigen vader en zijn bondgenoot Grimbeert beschuldigen, naast Isengrijn, Bruun en Tybeert. Zijn vader had zogezegd de schat van koning Ermenrike ontdekt en op een geheime plaats verborgen. Met de vier andere verraders spande hij samen tegen de koning, maar Reynaert kwam hen op het spoor doordat Grimbeert zijn mond voorbij praatte tegen zijn vrouw Hermeline. Hij begon zijn vader te bespieden en ontdekte zo de schat, die moest dienen om tegenstanders van de samenzwering af te kopen en wapenvolk in te huren. Reynaert versleepte de schat naar een ander hol en voorkwam zo het onheil. Zijn vader hing zich op van gramschap, de andere samenzweerders bleven in hoog aanzien staan.
De koning en de koningin nemen Reynaert nu apart om meer over de schat te vernemen. De schat ligt volgens Reynaert begraven in Kriekeputte. De koning laat zijn wantrouwen uiteindelijk varen wanneer Cuwaert de haas erbij wordt gehaald en het bestaan ervan bevestigt. Daarop vraagt de koning Reynaert om hem de weg te wijzen, maar de vos weigert, want hij is naar eigen zeggen in de ban gedaan door de paus en met zo'n volk kan de koning zich immers niet eervol op weg begeven. Reynaert wil bovendien naar Rome en het Heilig Land om vergeving te krijgen. Nobel gelooft hem en maakt Reynaerts veroordeling ongedaan. De vermeende verraders, verwittigd door Tiecelijn de raaf, worden ingerekend, behalve de achtergebleven Tybeert. Reynaert maakt zich nu vlug uit de voeten, maar niet zonder zijn vijanden nog eens te grazen te nemen. Uit het vel van Bruun krijgt hij een pelgrimstas en de poten van Isengrijn en Hersinde worden afgestroopt om hem tot schoenen te dienen. Dan vertrekt hij zogenaamd op bedevaart naar Rome. Vóór zijn vertrek wordt hij eerst thuisgebracht door Cuwaert de haas en Belijn de ram. In zijn burcht Malpertuus bijt Reynaert Cuwaert de strot door en samen met zijn vrouw en welpjes eet hij de haas op. Hij stopt de kop van Cuwaert in zijn pelgrimstas en geeft die mee met Belijn, zeggende dat het om brieven gaat voor koning Nobel waarmee Belijn veel eer zal halen als hij zich voordoet als hun auteur.
Wanneer klerk Botsaert de boodschap tevoorschijn haalt, beseft koning Nobel dat hij zich in de luren heeft laten leggen. Zijn razernij wordt gekalmeerd door het luipaard Fyrapeel, wiens voorstel om Belijn als zoenmaal te geven aan Bruun en Isengrijn wordt uitgevoerd. Wolven en beren zullen voortaan vrij jagen op de verwanten van Belijn en Reynaert. Nog op voorstel van Fyrapeel wordt beslist om met alle edelen naar de burcht van Reynaert te gaan om hem te doen hangen. De vos is intussen echter samen met zijn gezin al de wildernis in gevlucht.
Comments
Post a Comment